Duidelijke taal

COLUMN – SANDER SCHIMMELPENNINCK Volkskrant

Nu het fascistische monster zich tegen haar keert, zal Van der Plas beseffen met welk vuur ze heeft gespeeld

null Beeld

12 maart 2023

Mijn bloed kookte toen ik de beelden zag van de fascistische manifestatie in het Haagse Zuiderpark. Ene Camilla van der Burgt, getooid met een petje van omroep ON, beklom het podium voor een krankzinnige speech met ranzige leugens over de grootvaders van Mark Rutte, Arjen Lubach, Kajsa Ollongren en mijzelf. Haar lasterlijke tirade was niet alleen strafbaar, ze had bovendien geen enkele relevantie voor de komende verkiezingen of de boeren, waarvoor de bijeenkomst georganiseerd werd.

Maar om de boeren draaide de bijeenkomst allang niet meer. BBB en JA21 hadden zich teruggetrokken uit angst dat de manifestatie door FvD gekaapt zou worden, wat ook precies gebeurde. Wat overbleef was een angstaanjagend vertoon van waanzin, van duizenden geradicaliseerde burgers, die hun wereldbeeld alleen nog maar via sociale media construeren. Een horde die haar domheid religieus belijdt, geïnjecteerd met fascistisch gif, opgehitst door nihilistische volksmenners die hen gebruiken voor hun eigen verdienmodellen.

Grote afwezige was Caroline van der Plas, die ik eerder vorige week in Den Haag ontmoette voor een podcast. Van der Plas vertelde me te vrezen voor haar veiligheid, nadat met name Gideon van Meijeren zijn achterban tegen haar begon op te hitsen. Vrijdag kwam er een man onverwacht in de richting van het podium waarop Van der Plas aan het debatteren was, waarop ze van het podium wegvluchtte. Ik begrijp haar angst maar al te goed. De sluimerende schrikachtigheid, het gevaar zien in alle plotselinge bewegingen; het is een vreselijk gevoel.

De BBB wordt door de fascisten bestempeld als ‘controlled opposition’, reden om Caroline van der Plas te bedreigen en BBB-posters te bekladden en verwijderen. De aanhang van BBB blijft niettemin ‘links’ de schuld geven van de bedreigingen. De laakbare weigering van BBB om ondubbelzinnig te benoemen uit welke hoek zij bedreigd wordt, heeft vermoedelijk niet alleen met politiek opportunisme te maken.

Nu het monster zich tegen haar keert, zal Van der Plas beseffen met welk vuur ze heeft gespeeld. Ze zal inzien dat door het klakkeloos overnemen van extreem-rechtse riedeltjes, bijvoorbeeld over asielzoekers die boeren verdrijven, niet alleen haar kandidatenlijst wordt bevolkt door bedenkelijke types, maar ze ook de kiem heeft gelegd voor haar eigen onveiligheid.

Als buitenstaander zou je kunnen denken dat het prima is dat populisten elkaar de tent uitvechten, maar wat hebben we eraan als het totale aantal zetels voor extreem-rechts gewoon blijft doorgroeien? Nederlanders hebben deze week rechts van de VVD keuze tussen proleet-rechts (BVNL), nationalistisch-rechts (PVV), boeren-rechts (BBB), kleinburgerlijk-rechts (JA21) en het fascistische FvD. Bij elkaar opgeteld gaat dat naar de 30 procent, waarmee populistisch-rechts de grootste politieke stroming van Nederland is.

Mede dankzij de VVD, de partij die extreem-rechts blijft faciliteren, om zelf als redelijk midden aan de macht te kunnen blijven. Ook deze week kwam de VVD weer met een campagnefilmpje waarin klimaatactivisten, die zaterdag klassieke muziek speelden op de A12, werden gelijkgesteld aan het fascistische geweld iets verderop. De eerdergenoemde Camilla van der Burgt komt voort uit de gelehesjesbeweging, die in 2019 nog door Mark Rutte werd ontvangen in het Torentje. De ontmoeting verliep ongekend schofterig, maar zelfs wanneer de tanden in zijn kuiten staan, probeert onze premier de valse hond nog te aaien.

Redelijk rechts moet haar lessen leren, nu het nog kan. Rutte en Van der Plas moeten het fascistische monster niet blijven voeren, maar keihard bestrijden. Politiek opportunisme mag nooit leidend zijn wanneer de rechtsstaat op het spel staat: wie geen duidelijke grenzen trekt, zit in het foute kamp.